W związku z nieoczekiwanymi, bezprecedensowymi wyzwaniami, w tym rosyjską agresję zbrojną na Ukrainę, pandemią Covid-19 i rosnącymi stopami oprocentowania, należy wzmocnić długofalowy budżet UE, gdyż znalazł się on pod presją.
Rada Europejska osiągnęła porozumienie w sprawie przeglądu wieloletnich ram finansowych (WRF) na lata 2021–2027.
Rada Europejska zgadza się na wzmocnienie nowych priorytetów o 64,6 mld EUR (z czego 33 mld EUR pożyczek i 10,6 mld EUR przesunięć), w następujący sposób:
+50 mld EUR dla Ukrainy (17 mld EUR dotacji i 33 mld EUR pożyczek)
+2 mld EUR na migrację i zarządzanie granicami (dział 4)
+7,6 mld euro na sąsiedztwo i świat (dział 6)
+1,5 mld euro na Europejski Fundusz Obronny w ramach nowego instrumentu STEP (platforma strategicznych technologii dla Europy)
+2 mld EUR na instrument elastyczności
+1,5 mld EUR na rezerwę na rzecz solidarności i pomocy
Wsparcie dla Ukrainy:
• Rada Europejska podkreśla potrzebę zapewnienia, wraz z partnerami, stabilnego, przewidywalnego i trwałego wsparcia finansowego dla Ukrainy w latach 2024–2027. W celu przyczynienia się do odbudowy i modernizacji kraju, wspierania spójności społecznej i stopniowej integracji z Unią. Z myślą o ewentualnym przyszłym członkostwie w Unii, zostanie ustanowiony Instrument na rzecz Ukrainy na lata 2024–2027.
• W latach 2024–2027 suma całkowitych środków udostępnionych w ramach Instrumentu nie przekroczy 50 mld EUR, z czego:
a. 33 mld EUR w formie pożyczek gwarantowanych poprzez przedłużenie do 2027 r. istniejącej gwarancji budżetowej Unii, wykraczającej poza pułapy, na pomoc finansową dla Ukrainy dostępną do końca 2027 r.;
b. 17 mld EUR w formie bezzwrotnego wsparcia, w ramach nowego instrumentu tematycznego rezerwy na Ukrainę, ustanowionego poza pułapami WRF na lata 2021–2027.
• Rada Europejska podkreśla potrzebę zwiększenia odpowiedzialności Ukrainy za jej wysiłki na rzecz odbudowy, poprzez przygotowanie przez rząd ukraiński planu reform i inwestycji Ukrainy na drodze do przystąpienia do UE. Jeszcze przed przyjęciem planu zdecydowanie zachęca się darczyńców spoza Unii Europejskiej do jak najszerszego udziału w ogólnoukraińskich wysiłkach na rzecz odbudowyzniszczonego wojną kraju.
• Warunkiem wstępnym wsparcia dla Ukrainy, w ramach Instrumentu, jest utrzymanie i poszanowanie przez Ukrainę skutecznych mechanizmów demokratycznych, w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego i praworządności oraz zagwarantowanie poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wdrażając Instrument Komisja i Ukraina podejmują wszelkie odpowiednie środki w celu ochrony interesów finansowych Unii, w szczególności w odniesieniu do zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji, konfliktom interesów i nieprawidłowościom, ich wykrywania i korygowania.
• Rada odegra kluczową rolę w zarządzaniu instrumentem na rzecz Ukrainy. Decyzję wykonawczą Rady przyjmuje się większością kwalifikowaną celemprzyjęcia i zmiany planu na rzecz Ukrainy oraz zatwierdzenia i zawieszenia płatności na podstawie odpowiednich ocen i wniosków Komisji.
• Na podstawie rocznego sprawozdania Komisji z wdrażania instrumentu na rzecz Ukrainy Rada Europejska będzie co roku prowadzić debatę na temat wdrażania Instrumentu celem zapewnienia wytycznych. W razie potrzeby za dwa lata Rada Europejska zwróci się do Komisji o przedstawienie wniosku w sprawie przeglądu w kontekście nowych WRF.
• Rada Europejska ponownie wyraża determinację Unii Europejskiej i państw członkowskich, by nadal udzielać Ukrainie terminowego, przewidywalnego i trwałego wsparcia wojskowego, w szczególności za pośrednictwem Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju i Misji Pomocy Wojskowej UE, a także poprzez bezpośrednią pomoc dwustronną ze strony państw członkowskich, zgodnie z potrzebami Ukrainy. Kwestia ta będzie poddawana przeglądowi.
Działy 4 i 6 – Migracja i wymiar zewnętrzny
• Aby zapewnić wystarczające środki finansowe na wsparcie państw członkowskich w radzeniu sobie z pilnymi wyzwaniami i potrzebami związanymi z migracją i zarządzaniem granicami w państwach członkowskich pierwszej linii, a także w państwach dotkniętych wojnami na Ukrainie i na Bliskim Wschodzie, a także we wdrażaniu nowego paktu o migracji i azylu po jego przyjęciu, w tym nowych procedur granicznych, dział 4 zostanie wzmocniony o 2 mld EUR.
• Rada Europejska przypomina o potencjalnym wykorzystaniu funduszy polityki spójności w celu sprostania wyzwaniom i potrzebom migracyjnym. W tym celu zwraca się do Komisji o pomoc państwom członkowskim w wykorzystaniu tej możliwości.
• Aby umożliwić Unii zapewnienie niezbędnego wsparcia w kontekście nadzwyczajnych napięć geopolitycznych, priorytety działu 6 zostaną wzmocnione o 7,6 mld EUR. Pomoże to utrzymać skuteczną współpracę w zakresie migracji z państwami trzecimi, w tym wsparcie dla uchodźców syryjskich w Turcji i w szerszym regionie, a także kontynuację działań podjętych wcześniej za pośrednictwem funduszu powierniczego UE dla Afryki. Pomoże również wspierać Bałkany Zachodnie, południowe sąsiedztwo i Afrykę, w tym partnerstwa i finansowanie szlaków migracyjnych. Należy zapewnić wystarczające środki finansowe na poduszkę ISWMR.
• W tym celu ułatwione zostanie wykorzystanie dostępnych środków finansowych oraz stworzenie synergii między instrumentami finansowania w celu zwiększenia wsparcia dla technologii krytycznych. W tym celu w odniesieniu do priorytetów STEP w okresie programowania 2021–2027 zastosowanie będzie miała 100 % stopa współfinansowania i 30 % płatności zaliczkowych.
• W celu zwiększenia zdolności inwestycyjnych w dziedzinie obronności dodatkowe 1,5 mld EUR zostanie przeznaczone na Europejski Fundusz Obronny (EFR) w dziale 5.
• Celem złagodzenia presji administracyjnej wywieranej na państwa członkowskie, aby umożliwić im przeprogramowanie celów STEP i zapewnić uporządkowane zamknięcie programów, termin składania ostatecznego wniosku o płatność okresową i związanych z nim dokumentów w okresie programowania 2014–2020 należy przedłużyć o 12 miesięcy, a stopa współfinansowania w wysokości 100 % zostanie zastosowana do wydatków zadeklarowanych w ostatnim roku obrachunkowym.
Instrumenty specjalne:
Rezerwa na solidarność i pomoc nadzwyczajną
• Maksymalna kwota rezerwy na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej (SEAR) zostanie zwiększona o 1,5 mld EUR.
• W obliczu klęsk żywiołowych, które miały miejsce na terytorium europejskim, klęsk żywiołowych i kryzysów humanitarnych w państwach trzecich oraz w celu uniknięcia istnienia konkurencyjnych priorytetów, istniejąca rezerwa na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej (SEAR) powinna zostać podzielona na dwa odrębne instrumenty w następujący sposób:
• w ramach Europejskiej Rezerwy Solidarności kwota 800 mln EUR rocznie zostanie zwiększona o 216 mln EUR rocznie (w cenach z 2018 r.) na pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych objętych Funduszem Solidarności Unii Europejskiej;
• w ramach rezerwy na pomoc nadzwyczajną kwota 400 mln EUR rocznie zostanie zwiększona o 108 mln EUR rocznie (w cenach z 2018 r.) na szybkie reagowanie na szczególne potrzeby nadzwyczajne w Unii lub w państwach trzecich.
Nowe zasoby własne:
• Jak uzgodniono w 2020 r., Unia będzie nadal pracować nad wprowadzeniem nowych zasobów własnych. Wpływy z nowych zasobów własnych wprowadzone po 2023 r. zostaną wykorzystane na przedterminową spłatę pożyczek zaciągniętych w ramach NGEU.
Wpływ na płatności:
• Aby zapewnić odpowiedni poziom środków na płatności, tak aby odpowiadał on zwiększonemu poziomowi środków na zobowiązania, ogólny pułap środków na płatności w ramach instrumentu jednolitego marginesu zostanie utrzymany, ale dostosowany poprzez przesunięcie niezbędnego pułapu na 2025 r., aby umożliwić Unii pokrycie potrzeb przewidywanych w 2026 r.
• Kwota 10,6 mld EUR zostanie przeniesiona na wyżej wymienione priorytety, nie podważając jednak żadnego priorytetu politycznego w obecnych WRF:
• 4,5 mld EUR, z czego 2,6 mld EUR na ponowne wykorzystanie umorzeń w ramach ISWMR i IPA oraz 1,9 mld EUR uwolnionych z ISWMR w wyniku włączenia do instrumentu na rzecz Ukrainy kosztów wsparcia finansowego dla Ukrainy, o którym mowa w 2022 r., będą wspierać nowe priorytety finansowane w ramach tych programów;
• Kwota 2,1 mld EUR zostanie przesunięta z programu „Horyzont Europa” na lata 2021–2027 i zostanie wykorzystana na rzecz programów określonych w niniejszym przeglądzie śródokresowym;
• 0,6 mld EUR zostanie przesuniętych z pobrexitowej rezerwy dostosowawczej;
• Roczna kwota przeznaczona na Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji zostanie zmniejszona do 30 mln EUR (w cenach z 2018 r.) od 2024 r., co doprowadzi do łącznych oszczędności w wysokości 1,3 mld EUR w latach 2021–2027, w tym kwot wygasłych w latach 2021–2023;
• 1,1 mld EUR zostanie przesuniętych z elementów zarządzania bezpośredniego WPR i Funduszu Spójności, bez uszczerbku dla następnych WRF. Żadne krajowe pule państw członkowskich nie zostaną naruszone;
• 1 mld EUR zostanie przesuniętych z programu UE dla zdrowia.